تحلیل توانمندی‌های بخش کشاورزی استان خراسان جنوبی در راستای توسعه‌ی پایدار با استفاده از مدل SWOT دکتر محمود فال‌سلیمان ، حجت ا... صادقی

 امروزه امکان‌سنجی توسعه‌ی بخش‌های اقتصادی با استفاده از مدل‌های تحلیلی رواج گسترده‌ای یافته است. در این مقاله هدف بر آن است تا توانمندی‌های بخش کشاورزی استان خراسان جنوبی در جهت توسعه‌ی پایدار با استفاده  از مدل(SWOT)؛ مشتمل بر چهار مفهوم قوت‌ها، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدها مورد سنجش قرار گیرد. روش پژوهش بر مبنای هدف، از نوع کاربردی و بر مبنای ماهیت و روش، از نوع تحقیقات توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است. برای تعیین، وزن‌دهی و رتبه‌بندی مؤلفه‌های بخش کشاورزی منطقه‌ی مورد مطالعه از نظر مردم(کشاورزان) و150 کارشناس بخش کشاورزی استان در سازمان‌های  مختلف با زمینه‌های تخصصی مختلف از جمله زراعت، باغداری، آبخیزداری، خاک‌شناسی، آبیاری، اقتصاد کشاورزی و... استفاده شده و  نقاط مثبت و منفی کشاورزی منطقه برای رسیدن به توسعه‌ی پایدار شناخته شد. نتایج نشان داد که پتانسیل موجود برای گسترش بخش کشاورزی مهیا است؛ بر این اساس مهم‌ترین عامل در زمینه‌ی فرصت‌ها، عامل تجربه موفق اجرای طرح ساماندهی نظام خرده دهقانی با امتیاز وزنی 0.1864؛  مؤلفه عدم تناسب اعتبارات آبخیزداری به عنوان مهم‌ترین تهدید با امتیاز 0.2208؛ مهم‌ترین نقطه قوت، پتانسیل بالای تولید محصولات باغی (زرشک، زعفران، عناب، زیتون و...) با امتیاز بالای 0.1944 و مؤلفه کمبود آمار و منابع اطلاعاتی صحیح و منسجم با امتیاز وزنی 0.1716 به عنوان مهم‌ترین عوامل خارجی و داخلی کشاورزی استان خراسان جنوبی قلمداد می‌شود. همچنین  کل استراتژی‌های ارائه شده در 26 مورد گنجانده شده، که اولویّت اول با استراتژی افزایش بهره‌وری از منابع آبی و تدوین الگوی کشت بر اساس ماتریس QSPM امتیاز بالای 15.6591 را کسب کرده است. استراتژی‌های برداشت متعارف از منابع آب استان...، برنامه‌ریزی درخصوص پیشگیری و کاهش اثرات خشکسالی و...، کاهش روند بیابان‌زایی...، ایجاد ساز و کار مناسب با معیارهای فنی و علمی... به ترتیب با کسب امتیازات 15.4242، 15.1402، 15.0706، 15.0638، در رتبه‌های 2 تا 5 قرار گرفته‌اند. همچنین استراتژی توسعه محصولات مزیّت‌دار زعفران و زرشک با کسب امتیاز 14.3886، در سطح جهانی می‌توانند شرایط پایداری را برای استان خراسان جنوبی و به ویژه مراکز روستایی منطقه در بخش کشاورزی به وجود آورند.